Afbouw van antidepressiva
03 Mar, 2025
Door Annemiek Brumsteede
Meer mensen dan ooit gebruiken antidepressiva: momenteel 1,2 miljoen Nederlanders.1 Afbouwen ervan vraagt een zorgvuldig en individueel proces. Goede begeleiding is belangrijk, zodat mensen dit op een veilige manier kunnen doen en weer grip krijgen op hun leven en emoties. Drie experts delen hun inzichten hierover: afbouwapotheker Tessa de Vos over de praktische aanpak, integraal psychiater Mischa Selis over de mentale impact en leefstijl en fytotherapeut Renée Koenders over natuurlijke ondersteuning.
Tessa de Vos noemt zichzelf de Afbouwapotheker; zij vindt dat het afbouwen van medicatie net zoveel aandacht verdient als het opbouwen ervan. Zij begeleidt mensen met het afbouwen op een zo veilig mogelijke, aangename en liefdevolle manier, met een duurzaam resultaat.
Het brein past zich aan
‘Het afbouwen van antidepressiva is voor veel mensen lastig’, legt Tessa uit, ‘niet doordat je er verslaafd aan raakt, zoals bij slaappillen, maar omdat er een verandering in de activiteit van receptoren ontstaat door het gebruik van antidepressiva. Je brein raakt eraan gewend. Wil je daar weer vanaf, dan moeten die receptoren terug naar hun oorspronkelijke staat en dat kost nogal wat moeite voor het brein. Afbouwen is maatwerk. Het vraagt om goed luisteren naar de signalen van het lichaam. Daar moet je je afbouwstapjes en de frequentie ervan op aanpassen. Het doel is altijd om zoveel mogelijk rust te bewaren in dat brein. Dit kan door de overbrugging die het brein iedere keer moet maken te minimaliseren, waardoor de ontwenningsverschijnselen ook binnen de perken blijven.
In je brein communiceren zenuwcellen via neurotransmitters. Depressie ontstaat vaak door een verstoring van de balans van neurotransmitters. Serotonine wordt door het afvurende zenuwuiteinde in de synaps – de ruimte tussen zenuwcellen – geschoten en opgevangen door receptoren op het ontvangende zenuwuiteinde, wat een positief effect heeft op je gemoed. Het brein streeft naar balans en gebruikt daartoe heropnamereceptoren die de serotonine terugnemen als er te veel in de synaps is. Bij gebruik van antidepressiva blokkeren deze de heropname, zodat er meer serotonine beschikbaar blijft, wat in eerste instantie je stemming verbetert. Het brein reageert op deze verandering door het aantal serotoninereceptoren te verminderen. Hierdoor wordt de werking van serotonine minder effectief, zelfs als er meer serotonine aanwezig is. Op de lange termijn blijft de signaaloverdracht dus vergelijkbaar met de situatie vóór het gebruik van antidepressiva.
Als mensen zich een periode beter voelen willen ze vaak afbouwen. Dit is het moment waarop mensen vaak te snel afbouwen of zelfs cold turkey stoppen. De serotonineconcentratie in het brein daalt dan plotseling naar het oude niveau. Dit kan leiden tot een zwaar gemoed, of zelfs het ontstaan van depressieve klachten en paniek, omdat het brein minder receptoren heeft om de serotonine door te geven. Dit is dus niet de juiste manier.’
Meer informatie: www.afbouwapotheker.nl, www.mischaselis.com en www.navn.nl
Lees het gehele artikel vanaf pagina 10 in het VNIG 2/25.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Stichting Farmaceutische Kengetallen. (2023). Toename aantal gebruikers van antidepressivum 3,2%. Pharmaceutisch Weekblad, 158(47). Geraadpleegd op 7 januari 2025, van www.sfk.nl/toename-aantal-gebruikers-van-antidepressivum-3-2