De kracht van verhalen

16 Dec, 2019

Door Nienke van der Heide

Waar mensen zijn, worden verhalen verteld. We vertellen elkaar verhalen over onszelf, over de wereld om ons heen, en ook over werelden waarvan we het bestaan vermoeden. Met behulp van verhalen geven we geven zin aan onze ervaringen. En soms brengen verhalen genezing. Een verkenning van de helende kracht van verhalen wereldwijd.

In 1997 vertrok ik naar Kirgizië voor antropologisch veldonderzoek naar de verhalencyclus rondom de held Manas. Ik raakte bevriend met Talantaaly Bakchiev, een verteller van het Manas-epos. ‘Het gebeurt vaak dat mensen me vertellen dat ze genezen zijn nadat ze een Manasvertelling van mij hebben gehoord’, vertelt hij. Talantaaly is een door de voorouders geroepen Manasverteller. Toen hij dertien jaar was kreeg hij tijdens het schapen hoeden een visioen, waarin de arbaktar (geesten) van het epos hem opdroegen Manasverteller te worden. Als hij hier geen gehoor aan zou geven, zou hij ziek worden. Talantaaly nam zijn roeping onmiddellijk op zich en bleef ziekte bespaard, maar ik heb Manasvertellers ontmoet die kreupel werden of de ‘vallende ziekte’ kregen, tot het moment dat zij het Manasverhaal gingen vertellen. Wanneer Manasvertellers hun roeping aanvaarden, hoeven zij niet te studeren – het verhaal komt naar ze toe. Door contact te maken met de geesteswereld ontvouwt het verhaal zich voor hun ogen en stroomt het uit hun monden.

Het Kirgizische epos gaat over de held Manas, die verschillende groepen weet te verenigen en zo de vijanden weet te verjagen. Het verhaal is rijk aan emoties, filosofische bespiegelingen, gevechten, feesten en landschapsbeschrijvingen. Soms gaat het over ziekte en genezing. Maar het is niet zozeer de inhoud van het verhaal wat genezing op gang brengt. ‘Als ik het verhaal vertel, komt de energie van de voorouders door mij heen’, vertelt Talantaaly. ‘Via de woorden bereikt deze energie de mensen die zijn gekomen om te luisteren. Het is een krachtige energie, die genezing kan bewerkstelligen. Dat is niet iets wat ik bewust doe, maar iets wat soms vanzelf ontstaat.’

1. McKilney, G.P. (2012). Narrative Tactics: Windigo Stories and Indigenous Youth Suicide. Western Graduate & Postdoctoral Studies Electronic Thesis and Dissertation Depository, University of Western Ontario
2. Duff, M. (2018) In narrative therapy, Māori creation stories are being used to heal Geraadpleegd op 21 november 2019
3. Pinkola Estés, C. (1992). Women Who Run with the Wolves, Myths and Stories of the Wild Woman Archetype. New York City The Random House Publishing Group. ISBN 9780345409874