De ziel die alle ruimte vult

17 Dec, 2018

Door: Han van den Boogaard

In dit themanummer over de werking van verbinding zocht de redactie naar mogelijkheden om de filosofische kant van dit onderwerp te belichten. Deze vonden we in dit artikel van Han van den Boogaard, die voor ons stukken heeft samengevoegd van zijn onlangs verschenen boek ‘Zen en de kunst van het kijken’.
Veel mensen zijn op zoek naar verbinding, naar iets wat ons allen bindt. Die verbinding hoeft echter niet gezocht te worden, want ze is al een feit. Wat we allemaal met elkaar delen is onze eigen aanwezigheid, die onze enige en fundamentele werkelijkheid vormt.

Kortgeleden kwam ik toevalligerwijs op een dorpskermis terecht. Van alle attracties daar vond ik de kinderachtbaan het meest fascinerend. Jongens en meisjes tussen de vier en tien jaar oud namen plaats in hun karretjes, waarvan de meeste een stuurtje hadden. Terwijl de karretjes in het rond reden, draaiden de kinderen driftig aan hun stuur als ze een bocht doorgingen. Hun serieuze gezichten verraadden dat ze zich de bestuurders van hun voertuigen waanden en hun taak in alle ernst namen. Het deed me denken aan de tijd dat ik als kind in gezelschap van mijn ouders met de trein reisde. Ik vond dat heel spannend en gebruikte mijn fantasie om het allemaal nog spannender te maken. Zodra de trein ging rijden of stoppen, duwde ik op de knop waarmee de klep van de asbak in de stoelleuning omhoogkwam en droomde ik dat ik degene was die de trein in beweging zette of deed stoppen. Zo voelde ik me even oneindig veel groter en sterker dan ik in feite was.

De neiging van kinderen om een eigen handeling of gedachte als oorzaak van iets veel groters te zien, wordt magisch denken genoemd. In de psychologie wordt het beschouwd als een primitieve vorm van denken die, als alles goed gaat, mettertijd wordt vervangen door de manier van denken die we als samenleving als zinvol en betrouwbaar beschouwen en die vrijwel uitsluitend gebaseerd is op logica en rechtstreekse oorzaak-gevolgrelaties.