Eenzaamheid... wat kun je doen?
16 Feb, 2023
Door Jeannette Rijks
In 2022 werd de methodiek Creatief Leven, een aanpak van eenzaamheid, erkend door de wetenschappelijke commissie ter beoordeling van sociale interventies en ingeschreven in de databank Effectieve Sociale Interventies.1 Deze databank wordt door Movisie in opdracht van het ministerie van VWS verzorgd, om te stimuleren dat effectiviteit wordt bevorderd en kennis wordt gedeeld rond de aanpak van eenzaamheid. Dankzij een subsidie van ZonMw werd het proces doorlopen van beschrijving en onderbouwing, met hulp van de GGD Hollands Midden en de Universiteit Leiden. Twintig jaar geleden ontwikkelde ik deze aanpak, die op steeds meer plaatsen wordt aangeboden. Graag deel ik er mijn kennis over met complementair zorgverleners.
Eenzaamheid is de pijn die je voelt als je verbondenheid mist. Een emotie. Iemand kan er last van hebben zonder het zelf te beseffen. Met behulp van fMRI-scans is aangetoond dat eenzaamheid als ervaring meetbaar is in de hersenen.2 Bij eenzaamheid blijkt hetzelfde hersengebied actief te zijn als bij lichamelijke pijn.
De mens is een sociaal dier; we kunnen niet zonder andere mensen functioneren. Wij ontstaan uit verbinding en hebben vanaf voor onze geboorte tot na onze dood anderen nodig. Om ons verbonden te voelen, om ons veilig te voelen, om te leren hoe we ons als mens het beste kunnen gedragen, om onszelf continu te ontwikkelen. Op het moment dat die verbondenheid, die we nodig hebben als water en voedsel, niet voldoende aanwezig is, ervaren we dat als een naar gevoel. Net zoals honger en dorst ons een signaal geven om er iets aan te doen, is het signaal van eenzaamheid een seintje om in actie te komen. Wie niet geleerd heeft dat gevoel te herkennen, noemt het misschien wel leegte, burn-out of depressie. Dan ontbreekt het aan de kennis om de juiste actie te ondernemen.
Meer informatie: www.faktor5.nl, www.eenzaamheid.info
Lees het gehele artikel vanaf pagina 22 in het VNIG 2/23.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Movisie. Databank effectieve sociale interventies. Geraadpleegd op 10 januari 2023 via www.movisie.nl/databank-effectieve-sociale-interventies
2. Lam, J.A., Murray, E.R., Yu, K.E. et al. (2021). Neurobiology of loneliness: a systematic review. Neuropsychopharmacol. 46, 1873–1887.
3. RIVM. Eenzaamheid. Geraadpleegd op 17 januari 2023 via www.vzinfo.nl/eenzaamheid
4. Shovestul B, Han J, Germine L, Dodell-Feder D. (2020). Risk factors for loneliness: The high relative importance of age versus other factors. PLoS ONE 15(2): e0229087.
5. Kanai, R., Bahrami, B., Duchaine, B., Janik, A., Banissy, M. J., & Rees, G. (2012). Brain structure links loneliness to social perception. Current biology : CB, 22(20), 1975–1979.
6. Inverse. Lonely people’s brains are different in 3 major ways. Geraadpleegd op 10 januari 2023 via www.inverse.com/mind-body/what-loneliness-looks-like-in-the-brain
7. Movisie. Tool: Hoe maak je eenzaamheid bespreekbaar? Geraadpleegd op 10 januari 2023 via www.movisie.nl/tool/tool-hoe-maak-je-eenzaamheid-bespreekbaar
8. Eenzaamheid Informatie Centrum. Test je kennis van eenzaamheid. Geraadpleegd op 10 januari 2023 via eenzaamheid.info/hulp/iemand-helpen-bij-eenzaamheid/kennistest-eenzaamheid
9. Jeannette Rijks. Eenzaamheid snappen in drie snelle stappen. deschrijverscentrale.nl/uploads/document/document/4263/Eenzaamheid_snappen_in_drie_snelle_stappen_def