Effecten van voedselbeperking en vasten bij kanker

25 Jun, 2018

Door: Els Smits

Voeding en kanker hangen nauw samen. Enerzijds kan beperking van voedselinname kanker voorkomen en kankergroei afremmen. Anderzijds beschermt minder voedsel wel de gezonde cellen en niet de kankercellen tegen chemotherapie; althans bij dierproeven en in vitro-studies. Mogelijk kan dit in de toekomst gebruikt worden in de behandeling van kanker. De onderzoeksgroep van Hanno Pijl in Leiden is momenteel als een van de eersten ter wereld bezig met een grote studie bij vrouwen met borstkanker, gebaseerd op genoemde principes.¹ Pijl vertelde erover op het symposium ‘Evidence-based supportive oncology’ dat afgelopen november georganiseerd werd door het Radboudumc.

Dat voeding en kanker samenhangen, is al heel lang bekend. In zijn lezing loopt Hanno Pijl stapsgewijs door de ontdekkingen van de Italiaanse verouderingsbioloog Valter Longo bij muizen.² En dat zijn er heel wat; zijn lezing pakt je alsof je een detective aan het volgen bent. Hij begint te vertellen over een experiment bij muizen die hun hele leven lang vrijuit konden eten. Na 40 maanden was de overleving onder deze groep muizen nul procent, terwijl een groep muizen met exact dezelfde voeding maar 40 procent minder, veel langer bleef leven. Op het moment dat alle muizen uit de eerste groep al dood zijn, leeft nog bijna 100 procent van de muizen met voedselbeperking. Ook werd gekeken in welke mate kanker voorkomt bij deze muizen. Onder spontaan verouderende muizen krijgen er heel veel kanker. In het onderzoek bleek dat er veel minder kanker voorkwam bij de muizen met voedselbeperking en als ze kanker krijgen, gebeurt dat veel later in het leven.

Dus calorische beperking remt de ontwikkeling van kanker, maar hoe komt dat nou? Pijl legt uit dat we in eerste instantie veel kunnen leren van muizen die de groeihormoonreceptor missen. Groeihormoon bindt aan een receptor op het celmembraan, wat de vorming van een ander hormoon stimuleert, namelijk IGF-1 (insulin-like growth factor 1). Muizen met een defect in die groeihormoonreceptor hebben daarom hele lage IGF-1-concentraties. En die muizen krijgen véél minder kanker dan muizen die wel een groeihormoonreceptor hebben.

1. www.lumc.nl
2. Valter D. Longo, Mark P. Mattson. Fasting: Molecular Mechanisms and Clinical Applications. Cell Metab. 2014 Feb 4; 19(2): 181–192.
3. Jaime Guevara-Aguirre, Priya Balasubramanian, Marco Guevara-Aguirre, Min Wei, Federica Madia, Chia-Wei Cheng, David Hwang, Alejandro Martin-Montalvo, Jannette Saavedra, Sue Ingles, Rafael de Cabo, Pinchas Cohen, Valter D. Longo. Growth Hormone Receptor Deficiency is Associated With a Major Reduction in Pro-aging Signaling, Cancer and Diabetes in Humans. Sci Transl Med. 2011 Feb 16; 3(70): 70ra13.
4. Lee C, Raffaghello L, Brandhorst S, Safdie FM, Bianchi G, Martin-Montalvo A, Pistoia V, Wei M, Hwang S, Merlino A, Emionite L, de Cabo R, Longo VD. Fasting cycles retard growth of tumors and sensitize a range of cancer cell types to chemotherapy. Sci Transl Med. 2012 Mar 7;4(124):124ra27. Epub 2012 Feb 8. PubMed PMID: 22323820; PubMed Central PMCID: PMC3608686.
5. Safdie F, Brandhorst S, Wei M, Wang W, Lee C, Hwang S, Conti PS, Chen TC, Longo VD. Fasting enhances the response of glioma to chemo- and radiotherapy. PLoS One. 2012;7(9):e44603. Epub 2012 Sep 11. PubMed PMID: 22984531; PubMed Central PMCID: PMC3439413.
6. Levine ME, Suarez JA, Brandhorst S, Balasubramanian P, Cheng CW, Madia F, Fontana L, Mirisola MG, Guevara-Aguirre J, Wan J, Passarino G, Kennedy BK, Wei M, Cohen P, Crimmins EM, Longo VD. Low protein intake is associated with a major reduction in IGF-1, cancer, and overall mortality in the 65 and younger but not older population. Cell Metab. 2014 Mar 4;19(3):407-17. PubMed PMID: 24606898; PubMed Central PMCID: PMC3988204.
7. Fontana L, Adelaiye RM, Rastelli AL, Miles KM, Ciamporcero E, Longo VD, Nguyen H, Vessella R, Pili R. Dietary protein restriction inhibits tumor growth in human xenograft models. 2013 Dec;4(12):2451-61. PubMed PMID: 24353195; PubMed Central PMCID: PMC3926840.
8. Buono R, Longo VD. Starvation, Stress Resistance, and Cancer. Trends Endocrinol Metab. 2018 Apr;29(4):271-280. Epub 2018 Feb 17. Review. PubMed PMID: 29463451.
9. Wei M, Brandhorst S, Shelehchi M, Mirzaei H, Cheng CW, Budniak J, Groshen S, Mack WJ, Guen E, Di Biase S, Cohen P, Morgan TE, Dorff T, Hong K, Michalsen A, Laviano A, Longo VD. Fasting-mimicking diet and markers/risk factors for aging, diabetes, cancer, and cardiovascular disease. Sci Transl Med. 2017 Feb 15;9(377). pii: eaai8700. PubMed PMID: 28202779.
10. Stefanie de Groot, Maaike PG Vreeswijk, Marij JP Welters, Gido Gravesteijn, Jan JWA Boei, Anouk Jochems, Daniel Houtsma, Hein Putter, Jacobus JM van der Hoeven, Johan WR Nortier, Hanno Pijl, Judith R Kroep. The effects of short-term fasting on tolerance to (neo) adjuvant chemotherapy in HER2-negative breast cancer patients: a randomized pilot study. BMC Cancer 201515:652.