Groei en herstel volgens de systeembenadering

14 Dec, 2021

Door Nienke van der Heide

Eeuwenlang biomedisch onderzoek heeft veel kennis opgeleverd over de ontwikkeling en instandhouding van levende organismen. De verwondering over hoe een organisme zich op haar eigen, ingenieuze wijze ontvouwt blijft echter bestaan. Deze verwondering ligt aan de basis van de complementaire benadering van geneeskunde. Organismen worden niet alleen door mechanische principes geleid, er is sprake van een organiserend principe dat de samenhang bewaakt en richting geeft. Een manier om dit organiserend principe te conceptualiseren is het basisbioregulatiesysteem (BBRS), een theoretische benadering die is uitgewerkt door biochemicus Roel van Wijk en collega’s.

Sinds de uitvinding van de microscoop weten we dat levende wezens uit cellen bestaan. Deze cellen zijn allemaal anders en hebben elk hun eigen taak. Maar hoe weten deze cellen hoe zij samen moeten werken? Hoe weet een nieuwe cel naar welk type cel het zich moet ontwikkelen? En hoe komt het dat dat soms mis lijkt te gaan? Deze vragen zijn belangrijk voor de complementaire geneeskunde, omdat die zich richt op de gehele mens, en op het ondersteunen van het zelfgenezend vermogen. Wanneer we beter weten hoe de samenhang van het organisme is georganiseerd, kunnen we beter het welzijn van een mens of dier als geheel bevorderen.

In de loop van de eeuwen hebben we enorm veel kennis verzameld over de processen die aan de basis liggen van het ontstaan en in stand blijven van levende wezens. We weten steeds meer over de rol van neuronen en hormonen in het regulerend systeem van biologische processen. Ook breidt de kennis over genetische codes als dragers van informatie nog steeds uit. De plaats van het bindweefsel binnen de samenwerking van cellen en organen is een veelbelovend onderzoeksveld. Maar al deze puzzelstukjes kunnen pas op hun plaats vallen wanneer we ze benaderen vanuit systeemtheoretisch perspectief.

Systeemtheorie is ontstaan aan het begin van de twintigste eeuw, in reactie op de steeds dominanter wordende evolutietheorie. Het idee dat natuurlijke en maatschappelijke systemen zich ontwikkelen als gevolg van toevallige gebeurtenissen werd als ontoereikend gezien. Voor aanhangers van de systeemtheorie kwam de ontwikkeling van biologische en sociale systemen voor een belangrijk deel voort uit hun eigen dynamiek. De aandacht kwam te liggen bij de zelfregulerende en zelfherstellende processen binnen een systeem. Systemen zijn op zeer complexe manier georganiseerd, maar bepaalde knooppunten in het systeem geven een ingang om het gehele systeem te begrijpen en te beïnvloeden.

Lees het gehele artikel vanaf pagina 20 in het VNIG 1/22.

Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.

Bronvermelding:
Roel van Wijk. (2016). Basisbioregulatiesysteem in: Geneeswijzen in Nederland. Handboek complementaire behandelwijzen voor professionals. F. Kortekaas en C. Aakster (eds), pp.49-76. Utrecht: AnkhHermes. ISBN 9789020211733