Muziektherapie

17 Dec, 2020

Door Yoeke Nagel

Muziek bereikt plekken in de menselijke geest die gesloten zijn voor het gesproken woord. Dat biedt een prachtige kans voor het werken met muziek bij mensen met dementie. Susan van Hooren, van huis uit psychologe, is bijzonder hoogleraar Vaktherapie aan de Open Universiteit, en onderzoekt in die functie de werkingsmechanismen en effectiviteit van vaktherapeutische interventies, zoals muziektherapie. Hoe werkt het? Wanneer werkt het het beste?

Uit de onderzoeksresultaten van Susan van Hooren moet onder meer gaan blijken waar de zorgverzekeraar nu eigenlijk voor betaalt als er een ‘vaktherapeut’ op de factuur staat van een zorginstelling. In november 2015 gaf minister Schippers in een brief aan dat vaktherapie onderdeel blijft van verzekerde zorg, maar dat in 2020 (potentiële) effecten van vaktherapie moeten zijn aangetoond met onderzoek. Maar hoe meet je een effect als ‘twinkelende ogen’ of ‘lekker meezingen’?
Wie werkt in de zorg weet het uit eigen ervaring: niet elke patiënt of cliënt is even benaderbaar met een goed gesprek. Waar praten niet voldoet om goed contact te krijgen, is beleven, meemaken, handelen, een betere ingang en communicatietechniek. Vaktherapie wordt het tegenwoordig genoemd – vroeger werd gesproken van ‘creatieve therapievormen’. Zes professionele disciplines voor niet-verbale interventies vallen onder de noemer vaktherapie: beeldend, drama, dans, muziek, psychomotorisch en speltherapie.

Susan van Hooren legt uit dat er in grote lijnen twee groepen mensen zijn bij wie een vaktherapie extra geschikt is als interventie: ‘Mensen die verbaal minder bekwaam zijn, kunnen zich soms veel beter uiten als ze niet op zoek hoeven naar de juiste woorden. Ze kunnen hun emoties laten zien in beweging, in een tekening of bij muziek. Denk daarbij bijvoorbeeld aan kinderen met een vluchtelingenachtergrond, mensen met een verstandelijke beperking of mensen met dementie.
De andere groep waar het inzetten van een vaktherapie een goed idee is, is juist bij de ‘over-verbalen’. Denk aan studenten met depressieve klachten of aan mensen met een burn-out. De talige mens is vaak ook rationeel, cognitief ingesteld. En vaktherapie kan dan een goede manier zijn om eens meer in het lijf te komen en te voelen welke emoties zich daar aandienen. Vaktherapie is dus heel breed toepasbaar. We zien dat binnen de intramurale ggz, bij de forensische psychiatrie en in de ouderenzorg vooral muziektherapie wordt aangeboden.’