Telomeerlengte beïnvloeden met leefstijl

19 Apr, 2022

Door Karlien Bongers

Genetische informatie in het DNA stuurt niet alleen fysiek uiterlijk en kwetsbaarheid voor ziekten maar ook je emoties, de kleur van je gedachten en de mate van spiritualiteit. Studies bij tweelingen laten bijvoorbeeld zien dat geluk en welzijn voor 50 procent wordt bepaald door genetische aanleg, 10 procent door omgevingsfactoren en 40 procent door gedrag. Epigenetisch onderzoek heeft intussen aangetoond dat gedrag de genetische expressie beïnvloedt. Minder bekend is het feit dat ons gedrag en hoe we denken invloed heeft op de lengte van de telomeren, de uiteinden van het DNA, en daarmee op onze gezondheid. Er blijkt een verband te zijn tussen korte telomeren en diverse (welvaarts)ziekten en voortijdig overlijden.

Ons fysieke bestaan begint bij het samenvoegen van het DNA van onze moeder en vader die zo ieder voor de helft bepalen wat onze genetische aanleg is. Deze genetische informatie wordt opgeslagen in 46 chromosomen, die in iedere lichaamscel 23 chromosoomparen vormen. Zou je het DNA van een menselijk individu achter elkaar leggen dan zou je dezelfde lengte hebben als 70 keer de afstand van de aarde naar de zon en terug. Dit spiraalvormige DNA in iedere lichaamscel, kun je vergelijken met een kralensnoer waarbij de kralen de 20.000 genen zijn en het snoer ‘lege ruimte’. Deze ‘lege ruimte’ blijkt een essentiële regulerende functie te hebben op het wel of niet tot uitdrukking laten komen van de erfelijke gen-informatie. Epigenetische studies laten zien dat methylering van het DNA essentieel is voor ons metabolisme doordat het zorgt voor ‘aan- of uitzetten’ van specifieke genen. Zo blijkt verminderde DNA-methylering, bijvoorbeeld door voedingstekorten, stress of slaapgebrek, geassocieerd te zijn met diverse chronische ziekten.¹

Lees het gehele artikel vanaf pagina 16 in het VNIG 3/22.

Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.

Bronvermelding:
1. Park, C., Rosenblat, J. D., Brietzke, E., Pan, Z., Lee, Y., Cao, B., Zuckerman, H., Kalantarova, A., & McIntyre, R. S. (2019). Stress, epigenetics and depression: A systematic review. Neuroscience and biobehavioral reviews, 102, 139–152.
2. Epel ES, Blackburn EH, Lin J, et al. Accelerated telomere shortening in response to life stress. Proc Natl Acad Sci U S A. 2004;101(49):17312-17315. doi:10.1073/pnas.0407162101
3. Lapham K, Kvale MN, Lin J, et al. Automated Assay of Telomere Length Measurement and Informatics for 100,000 Subjects in the Genetic Epidemiology Research on Adult Health and Aging (GERA) Cohort. Genetics. 2015;200(4):1061-1072. doi:10.1534/genetics.115.178624
4. Froidure A, Mahieu M, Hoton D, Laterre P, Yombi JC, Koenig S, Ghaye B, Defour J, Decottignies A. Short telomeres increase the risk of severe COVID-19. Aging (Albany NY). 2020; 12:19911-19922.
5. Ridout KK, Levandowski M, Ridout SJ, et al. Early life adversity and telomere length: a meta-analysis. Mol Psychiatry. 2018;23(4):858-871. doi:10.1038/mp.2017.26
6. Martens DS, Nawrot TS. Ageing at the level of telomeres in association to residential landscape and air pollution at home and work: a review of the current evidence. Toxicol Lett. 2018;298:42-52. doi:10.1016/j.toxlet.2018.06.1213
7. O'Donovan A, Tomiyama AJ, Lin J, et al. Stress appraisals and cellular aging: a key role for anticipatory threat in the relationship between psychological stress and telomere length. Brain Behav Immun. 2012;26(4):573-579. doi:10.1016/j.bbi.2012.01.007
8. Pousa PA, Souza RM, Melo PHM, et al. Telomere Shortening and Psychiatric Disorders: A Systematic Review. Cells. 2021;10(6):1423. Published 2021 Jun 7. doi:10.3390/cells10061423
9. Uchino, B. N., Cawthon, R. M., Smith, T. W., Light, K. C., McKenzie, J., Carlisle, M., Gunn, H., Birmingham, W., & Bowen, K. (2012). Social relationships and health: Is feeling positive, negative, or both (ambivalent) about your social ties related to telomeres? Health Psychology, 31(6), 789–796.
10. Wilson SJ, Woody A, Padin AC, Lin J, Malarkey WB, Kiecolt-Glaser JK. Loneliness and Telomere Length: Immune and Parasympathetic Function in Associations With Accelerated Aging. Ann Behav Med. 2019;53(6):541-550. doi:10.1093/abm/kay064
11. Schaefer SM, Morozink Boylan J, van Reekum CM, et al. Purpose in life predicts better emotional recovery from negative stimuli. PLoS One. 2013;8(11):e80329. Published 2013 Nov 13. doi:10.1371/journal.pone.0080329
12. Schutte NS, Malouff JM, Keng SL. Meditation and telomere length: a meta-analysis. Psychol Health. 2020;35(8):901-915. doi:10.1080/08870446.2019.1707827
13. Grieshober L, Wactawski-Wende J, Hageman Blair R, et al. A Cross-Sectional Analysis of Telomere Length and Sleep in the Women's Health Initiative. Am J Epidemiol. 2019;188(9):1616-1626. doi:10.1093/aje/kwz134
14. Werner CM, Hecksteden A, Morsch A, et al. Differential effects of endurance, interval, and resistance training on telomerase activity and telomere length in a randomized, controlled study. Eur Heart J. 2019;40(1):34-46. doi:10.1093/eurheartj/ehy585
15. Canudas S, Becerra-Tomás N, Hernández-Alonso P, et al. Mediterranean Diet and Telomere Length: A Systematic Review and Meta-Analysis. Adv Nutr. 2020;11(6):1544-1554. doi:10.1093/advances/nmaa079