Traumasensitieve yoga

22 Jun, 2020

Door Els Smits

De essentie van (psycho)trauma is dat het overweldigend, ongelooflijk en ondraaglijk is, zo stelt psychiater Bessel van der Kolk in zijn boek ‘Traumasporen’.¹ Verschrikkelijke gebeurtenissen als oorlog, mishandeling, verkrachting, misbruik of een ernstig verkeersongeval kunnen niet ongedaan gemaakt worden. Wat wél kan worden aangepakt, zijn de sporen die het trauma heeft achtergelaten in lichaam, geest en ziel. De benadering via het lichaam blijkt daarbij zeer goede resultaten te hebben. Van der Kolk ontwierp er samen met yogaleraar David Emerson een yogamethode voor: traumasensitieve yoga.

Er zijn meer en minder ernstige vormen van psychotrauma te onderscheiden. Van der Kolk gaat in zijn boek vooral in op ernstige vormen als PTSS en complex PTSS. In dat laatste geval is er sprake van trauma door herhaalde of langdurige interrelationele ervaringen waar macht bij komt kijken, zoals vroegkinderlijk misbruik of verwaarlozing. Wat alle traumatische ervaringen gemeen hebben, is dat er sprake is van een bedreiging van de fysieke, emotionele of psychologische veiligheid van de betrokkene.

Het menselijk lichaam is geprogrammeerd om bij een bedreiging te vechten of te vluchten. Een ervaring wordt traumatisch op het moment dat vechten of vluchten niet kan of geen zin heeft. De natuurlijke vecht/vluchtreactie kan dan niet afgemaakt kan worden en de bevriezing die volgt, houdt het lichaam in een staat van shock en hulpeloosheid.
De amygdala speelt een belangrijke rol bij het vormen en opslaan van herinneringen aan emotionele gebeurtenissen. Wanneer getraumatiseerde mensen worden geconfronteerd met beelden, geluiden of andere gewaarwordingen die verband houden met hun traumatische ervaring slaat de amygdala, zelfs jaren later nog, alarm. Dat activeert de nodige hormonen en zenuwimpulsen in voorbereiding op een vecht- of vluchtreactie, en de bloeddruk, de hartslag en het zuurstofverbruik gaan omhoog. Maar opnieuw is bevriezing de enig mogelijke reactie en opnieuw kan de vecht/vluchtreactie niet afgemaakt worden. Zodat ook nu niet een gevoel van veiligheid en ontspanning kan ontstaan. Het lichaam wordt je vijand; je voelt je niet meer veilig vanbinnen.

1. Van der Kolk, B. (2016). Traumasporen. Het herstel van lichaam, brein en geest na overweldigende ervaringen. Eeserveen: Mens!
2. West J, Liang B, Spinazzola J. Trauma Sensitive Yoga as a complementary treatment for posttraumatic stress disorder: A Qualitative Descriptive analysis. Int J Stress Manag. 2017 May;24(2):173-195.
3. Justice L, Brems C, Ehlers K. Bridging Body and Mind: Considerations for Trauma-Informed Yoga. Int J Yoga Therap. 2018 Nov;28(1):39-50.
4. Emerson D, Hopper E. (2011) Overcoming trauma through yoga. Reclaiming your body. Berkeley: North Atlantic Books.