Zielsverlies bij trauma

22 Jun, 2020

Door Karlien Bongers

Onze geschiedenis is doorspekt met oorlogen, menselijke tragedies en natuurrampen. Geweld, verraad, vernedering en andere menselijke wandaden zoals seksueel misbruik zijn, net als het verlies van bezit, geliefden en zekerheden, van alle tijden. Pijn, angst en verdriet zijn dan ook inherent aan het menselijk bestaan. Hoe we daar als mens mee omgaan, wordt niet alleen bepaald door onze genen die ons een verschillende mate van veerkracht, weerbaarheid en doorzettingsvermogen geven, maar ook de sociaal-culturele context waarin we leven.

In de westerse wereld werd lange tijd verondersteld dat alleen mensen met een zwak geestelijk gestel last konden hebben van paniekaanvallen, herbelevingen en een gevoel van isolement na een emotioneel ingrijpende gebeurtenis. Engelse soldaten bijvoorbeeld, die in de eerste wereldoorlog in de loopgraven ‘shellshock’ opliepen, werden gezien als ‘lafaards’ en na een ‘behandeling’ met elektroshocks zo snel mogelijk teruggestuurd naar het front. Het begrip trauma kennen we pas sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw, toen de Vietnamveteranen huiswaarts keerden. In plaats van ontvangen als nationale helden werden ze door de publieke opinie verguisd voor hun aandeel in het oorlogsdrama. Terugkeer naar de maatschappij in vredestijd bleek voor velen lastig. Zeker een kwart van de Vietnamveteranen had last van angststoornissen, depressies, antisociaal gedrag en verslavingen, met herbelevingen als flashbacks overdag en nachtmerries ’s nachts. Een lobby in Amerika voor de erkenning van de diagnose posttraumatische stressstoornis (PTSS) zorgde ervoor dat de focus van de behandeling verschoof van de persoonlijke en psychische achtergrond van het individu naar de fundamenteel traumatiserende aard van oorlog in het algemeen.¹ Hierdoor werden de veteranen slachtoffer en patiënt en kregen recht op een financiële vergoeding. Hoewel de diagnose PTSS oorspronkelijk werd gebruikt voor de klachten die ontstaan na confrontatie met een extreme gebeurtenis zoals een oorlogssituatie, is de diagnose PTSS op dit moment ook gekoppeld aan gebeurtenissen in het westers maatschappelijke leven zoals het meemaken van een overval, seksuele intimidatie, plotseling ontslag, de beroepsmatige blootstelling van politie en medisch personeel aan menselijk leed, een moeilijke bevalling, of het horen van slecht nieuws door een zorgvrager. Er wordt dan ook veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar voorkomen, aard en mogelijke behandelingsmogelijkheden van PTSS die ons meer inzicht geven in de processen die optreden tijdens het doormaken en de verwerking van een traumatische gebeurtenis.

1. Summerfield D. The invention of post-traumatic stress disorder and the social usefulness of a psychiatric category. BMJ. 2001;322(7278):95–98.
2. Simington, JA. Trauma and Dissociation: Neurological and Spiritual Perspectives. J Psychol Psychther.2013;3:116. doi: 10.4172/2161-0487.1000116
3. Lanius R, Williamson P, Boksman K, et al. Brain activation during script-driven imagery induced dissociative responses in PTSD: a functional magnetic resonance imaging investigation. Biol. Psychiatry. 2002;52: 305–311.
4. Bisson JI, Cosgrove S, Lewis C, Robert NP. Post-traumatic stress disorder. BMJ. 2015;351:h6161.
5. Sebastian B, Nelms J. The Effectiveness of Emotional Freedom Techniques in the Treatment of Posttraumatic Stress Disorder: A Meta-Analysis. Explore. 2017;13(1):16–25.
6. Olff M. De posttraumatische stressstoornis. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5818
7. Kohrt BA, Hruschka DJ. Nepali concepts of psychological trauma: the role of idioms of distress, ethnopsychology and ethnophysiology in alleviating suffering and preventing stigma. Cult Med Psychiatry. 2010;34(2):322–352
8. Smothers ZPW, Koenig HG. Spiritual Interventions in Veterans with PTSD: A Systematic Review. J Relig Health. 2018; 57:2033–2048.
9. Wahbeh H, Shainsky L, Weaver A, Engels-Smith J. Shamanic healing for veterans with PTSD. Explore. 2017;13:207-217.