Ethische dilemma’s

26 Aug, 2020

Door Karlien Bongers

Eindelijk is het zo ver: kleine man wordt groot en mag trakteren op school. Al een jaar lang lonkt de grote feeststoel, de verjaardagsmuts en toverstaf. Morgen gaat het gebeuren! Normaliter zouden de mamma’s verantwoorde glutenvrije cupcakes bakken om die vervolgens met fruit om te toveren tot heuse dinosaurussen. Maar volgens de school-coronaregels mag dat nu niet.

Hoe gaan we dit oplossen? Hoe kunnen we onze eigen normen en waarden en onze kennis over wat gezond is en bijdraagt aan geluk combineren met de regels die in deze uitzonderlijke tijd gelden? Om deze vraag te beantwoorden zou het handig zijn als de regels eenduidig zouden zijn en overeen zouden stemmen met wat ik denk dat klopt. Helaas, de protocollen en richtlijnen spreken elkaar soms tegen en ik betwijfel regelmatig of ze leiden tot het beoogde resultaat.

Naast de beschreven regels worden mijn keuzes ook bepaald door de verwachtingen van mezelf en de mensen om me heen. Helaas zeggen mensen zelden expliciet wat ze van elkaar verwachten. Niet alleen omdat ze dat niet durven, maar omdat ze vaak niet weten wat hun eigen verwachtingen zijn. En mochten ze het al weten, dan is het sociaal-cultureel onwenselijk om je eigen verwachtingen, wensen en behoeften kenbaar te maken. Daarnaast verwacht ik ook van alles van mezelf. En daar ben ik me vaak niet bewust van. De verwerkingscapaciteit van het onderbewuste is immers 200.000 keer zo groot als het bewuste denken en hersencellen stellen zich vijf tot acht keer per seconde bij. Dat stelt ons in staat te ‘beslissen’ of iets een mogelijke dreiging vormt en we dat dus zouden moeten vermijden of dat er een mogelijke beloning in de lucht hangt en we er dus op af moeten gaan. Dat houdt mijn bewuste brein nooit bij. Wat is nou eigenlijk leidend voor mijn beslissingen? Is het mijn reptielenbrein dat veiligheid nastreeft, mijn zoogdierenbrein dat voldoening wil of mijn apenbrein waarvoor verbinding het allerbelangrijkste is? Of kan ik dat allemaal overstijgen en alleen luisteren naar mijn brein van de mediterende mens dat behoefte heeft aan vervulling en streeft naar vriendelijkheid en inspiratie.
Waar richt ik me dan op bij het nemen van beslissingen? Zijn dat opgelegde regels, mijn innerlijke diepgewortelde normen en waarden op de langere termijn? Zijn dat risico’s, mogelijke kansen, de relatie met anderen of mijn eigen inspiratie?

Gelukkig komt inzicht met de jaren: Ik ben alles tegelijkertijd en mijn keuzes worden ingegeven door een mix van de verschillende delen van mij en de specifieke context waarin ik de beslissing moet nemen. Dat betekent dat ik, bij voor mij belangrijke beslissingen, de tijd neem om me bewust te zijn welke onderliggende behoeften een rol spelen en wat er nodig is in de gegeven situatie. Dat bepaalt de richting waarin ik op dat moment ga, in de wetenschap dat ik op mijn schreden mag terugkeren en mijn beslissing mag bijstellen.

Dus staan de mamma’s in plaats van in de keuken, bij de kassa van een grote supermarktketen. In ons voor iedere bezoeker verplichte mandje liggen zakken met grote felgekleurde en vooral erg plastic dinosaurussen naast 24 rolletjes vol chemisch gekleurde tarwe- en suikergevulde snoepjes.
Met een liefdevolle glimlach kijk ik naar onze bijna jarige job. Hij is verrukt van al dat uitzonderlijke moois en lekkers op de keukentafel thuis.

Meer informatie:
www.karlienbongers.nl