Het levenswiel
17 Dec, 2024
Door Karlien Bongers
Vroeger trok ik voor medische projecten met een groep de wijde wereld in waarbij de groepsleden me vol vertrouwen volgden naar plekken ver buiten hun comfortzone. Zo kwamen we in boeddhistische tempels en kloosters, waar zelfs in het meest armoedige voorportaal een wiel geschilderd is. In het centrum ervan rennen een haan, slang en varken in een eeuwige wedloop achter elkaar aan.
In dit levenswiel1 staat de haan voor het najagen van verlangens. De slang is een metafoor voor het uitbannen van narigheden. Het varken is het beeld voor onwetendheid. Met onwetendheid wordt hier bedoeld, dat je aandacht wordt opgeslokt door dagelijkse beslommeringen zonder het besef dat je onderdeel bent van een groter geheel. Zo realiseren we ons dikwijls niet dat we voor ons huis, kleding en voedsel afhankelijk zijn van anderen. Bovendien realiseren we ons te weinig dat hoe we ons voelen en wat we zeggen en doen, impact heeft op anderen. Onwetendheid gaat ook over het (onbewust) ontkennen dat alles voortdurend verandert en alles dus slechts tijdelijk is. Dit gegeven is zichtbaar in de natuur. Je kan het ook ervaren door het besef dat iedere inademing gevolgd wordt door een uitademing en dat we op een dag onze laatste adem uitblazen. Als je je dit bewust bent, wordt actief je gewenste ‘wereld’ vormgeven extra de moeite waard.
De spaken van het boeddhistische levenswiel verdelen de cirkel in zes afbeeldingen van een mogelijke wereld. Traditioneel zijn dit de werelden na de dood. Je kan ze ook zien als werelden waarin we dagelijks leven, waarin we ons op een bepaalde manier verhouden tot pijn en plezier.
Van de wereld van ‘de hel’ en die van ‘een God’ (in Frankrijk) kunnen we ons wel een voorstelling maken. De wereld van ‘het dierenrijk’ vertegenwoordigt een leven geleid door instincten, zonder de menselijke mentale vermogens om nieuwe kennis te vergaren, inzicht te verwerven en oude patronen te doorbreken.
Wezens met lange dunne nekken bewonen de wereld van de ‘hongerige geesten’, waar schaarste en ontevredenheid heerst. Jaloersheid en competitie voeren de boventoon in de wereld van de ‘jaloerse goden’. Ten slotte is ook de ‘menselijke’ wereld met alle dagelijkse zwart-witgedoetjes een onderdeel van het wiel. Volgens de overlevering hebben alleen mensen de mogelijkheid zich bewust te worden dat ze gevangen zitten in een dualistische wereld die ze zelf hebben gecreëerd. Hierdoor kunnen ze door anders te denken en te doen, vrijheid, vreugde, vrede, verbinding en vertrouwen creëren.
Traditioneel is in iedere wereld een boeddha aanwezig die je kan leren je omstandigheden te transformeren door je mindset te veranderen. De wereld van de hongerige geesten, waarin het leven gekleurd wordt door tekortkomingen, geringe zelfwaardering en gebrek aan zelfvertrouwen bijvoorbeeld, is te veranderen door dankbaarheid, voldoening en generositeit te voeden. In de wereld van de jaloerse goden helpt compassiemeditatie het menselijke hart van de bewoners te openen. Met name de beoefening van het zogenaamde tonglen, een van oorsprong boeddhistische meditatietechniek waarin je actief, zonder oordeel de ellende van vriend en vijand in je opneemt en hun geluk en vreugde stuurt, kan hier wonderen doen.
Tegenwoordig reis ik met mijn yoga nidragroep in de werelden van bewustzijn. Vol vertrouwen volgen ze mijn stem die hen uitnodigt om dualiteit te accepteren als onderdeel van het menselijke bestaan en tegelijkertijd te vertrouwen op hun eigen hartsgevoel.
Bronvermelding:
1. Nichtern, D. (2016). Awakening from the Daydream. Reimagining the Buddha's Wheel of Life. Wisdom Publications.