Omgaan met je demonen
21 Feb, 2022
Door Karlien Bongers
Het is prikkelend koud. Toch zit ik buiten en geniet van ons domein. Tevreden kijk ik naar de deze herfst nieuw geplaatste ramen en daklijsten: de schroefgaten zijn gekit en alles staat in de grondverf. Ook de schutting staat strak in de groene verf en de tuin is winterklaar. En dan, onder het nieuwe afdak op de blauwe loungebank, zie ik ze opeens zitten: lapzwans en slampamper.
Terwijl ze me misprijzend bekijken hoor ik ze in gedachten zeggen: ‘Waarom heb je dat nieuwe hout niet afgelakt, daar heb je zeeën van tijd voor gehad, net zoals voor het nou eindelijk eens opruimen van de schuur en die klimroos tegen de schutting komt er echt niet vanzelf’. Hoewel ze eerst geen naam hadden, ken ik deze twee goed en zou ik vroeger als door een wesp gestoken zijn opgesprongen om aan de slag te gaan. Nu grinnik ik in mezelf. In de periode dat ik veel boos was ontdekte ik dat ook ik, hoewel niet wetenschappelijk onderbouwd, een innerlijke criticus heb.1
Dit samenraapsel van culturele en sociaalmaatschappelijke normen en waarden die we tijdens ons leven horen, helpt ons om te overleven. Door je hier bewust van te worden, kun je niet alleen gaan kiezen welke overtuigingen bijdragen aan een gezond en gelukkig leven, maar ook van welke je liever afscheid neemt. Dat afscheid nemen is nog niet zo eenvoudig. Het meest logisch lijkt ertegen te vechten. Of dat werkt is de vraag. Zo weten we dat het onmogelijk is om niet aan een roze olifant te mogen denken en dat het niet uiten van negatieve gedachten een risicofactor is voor angst en depressie.2 Volgens de Tibetaanse yogini Labdrön uit de elfde eeuw maakt juist het jezelf aanbieden als voedsel voor je demonen deze tot bondgenoten.3 Met demonen bedoelde zij overigens geen bovennatuurlijke wezens, maar creaties van de menselijke geest die je vrijheid belemmeren. De fixatie op behoud van ons ego beschouwde zij als onze grootste demon.
Overigens komt demon van het Oud-Griekse woord daimon wat een goedwillende geestelijke gids betekent. In de joods-christelijke traditie is demon tot een kwaadwillende geest geworden. Dat offeren van jezelf aan je grootste demon, heeft veel overeenkomsten met het concept ‘dood van de sjamaan’. Afhankelijk van de traditie sterft tijdens een sjamanistische reis het fysieke lichaam van de toekomstige heler of wordt hij/zij, bij leven, letterlijk doodverklaard en ondergaat alle rituelen die daarbij horen.
Voor westerlingen werkt het wellicht beter om de destructieve werking van belemmerende overtuigingen te verminderen door jezelf met positieve gedachten te voeden. Bijvoorbeeld door iedere negatieve gedachte te neutraliseren door drie positieve gedachten, jezelf te omringen met mooie woorden of een dankbaarheidsdagboek bij te houden.4 Ook het gebruik van affirmaties kan helpen om je in het dagelijks leven te laten aanmoedigen door inspirerende, uitdagende overtuigingen die je kracht en mogelijkheden voeden en passen bij iets waar je ‘met hart en ziel’ zelf voor kiest.5 De kracht van affirmaties wordt al eeuwen erkend in verschillende spirituele tradities zoals bij bidden of het uitspreken van mantra’s of een zogenaamde sankalpa uit de vedische traditie.
Zittend in mijn tuin zeg ik voor mezelf mijn toverwoorden: ‘Ik ben gezond, krachtig en verbonden met mezelf en het grotere geheel’. De twee schertsfiguren op de bank lossen op in het niets. Een merel begint aan zijn ochtendconcert.
Bronvermelding:
1. Stone H , Stone S. (1993). Embracing Your Inner Critic. Turning Self-Criticism into a Creative Asset. New York: HarperCollins Publishers. ISBN 9780062507570
2. Nolen-Hoeksema S. The role of rumination in depressive disorders and mixed anxiety/depressive symptoms. J Abnorm Psychol. 2000 Aug;109(3):504-11. DOI:10.1037/0021-843x.109.3.504.
3. Allione T. (2018) Bevrijd je demonen. Het oplossen van innerlijke conflicten. Utrecht: Kosmos. ISBN 9789021569765
4. Fredrickson BL, Losada MF. Positive affect and the complex dynamics of human flourishing. Am Psychol. 2005 Oct;60(7):678-86. DOI:10.1037/0003-066X.60.7.678. Erratum in: Am Psychol. 2013 Dec;68(9):822.
5. Lindsay EK, Creswell JD. Helping the self help others: self-affirmation increases self-compassion and pro-social behaviors. Front Psychol. 2014 May 12;5:421. DOI:10.3389/fpsyg.2014.00421.