Fileleed

04 Mar, 2025

Door Karlien Bongers

Sinds ik bestuursvoorzitter ben van de landelijke pedicure brancheorganisatie Provoet, sta ik vaker in de file. Zo ook op deze grijze dag. De rij aaneengesloten auto’s loopt door tot zover ik kan kijken. Ondanks dat talloze personenauto’s er groot, luxe en comfortabel uitzien, zie ik veel bestuurders met uitgebluste, treurige gezichten.

Niet vreemd natuurlijk als je in de file staat. Het is immers het ultieme voorbeeld van beperkt worden om in je eigen tempo je zelfverkozen pad te gaan. Daarnaast heeft ‘in de file staan’ potentieel de zogenaamde NOBO-kenmerken, die de fysiologische stressrespons activeren. De situatie kan immers nieuw, onvoorspelbaar, (potentieel) bedreigend en oncontroleerbaar zijn. Helaas zien we deze uitgebluste treurigheid niet alleen bij mensen in hun auto. We zien het ook in de gezichten van de mensen in de supermarkt en de winkelstraat, op ons werk en in de wachtkamers van ziekenhuizen. Het lijkt wel een epidemie. Steeds meer mensen lijken hun ding te doen op de automatische piloot zonder twinkels in hun ogen. En wellicht is dat ook niet zo verwonderlijk. In de huidige tijd balanceren we tussen verplichtingen en verlangens, houden we (te) veel ballen tegelijkertijd in de lucht, is er weinig tijd voor rust en ontspanning, slapen we matig, bewegen we weinig, zijn er veel toxinen in onze omgeving en is ons eten over het algemeen suboptimaal. Nemen we daarnaast alle angstwekkende berichten die ons bereiken via de (social) media dan is het begrijpelijk dat we het liefst met de dekens over ons hoofd in bed zouden willen blijven liggen. Er wordt zelfs geopperd dat depressieve mensen het leven als het meest overeenkomstig de huidige werkelijkheid ervaren. Hoewel dat wellicht wat ver gaat, kun je wel stellen dat het autonome zenuwstelsel van de meeste Nederlanders onder druk staat. Om in de vergelijking met auto’s te blijven: enerzijds blijven we steeds gas geven om alles wat ‘moet’ voor elkaar te krijgen en anderzijds trappen we steeds op de rem om onze eigen behoeften en verlangens te onderdrukken. In het menselijk lichaam zijn de neurotransmitters acetylcholine en dopamine het gaspedaal en serotonine en GABA de rem. Als je lang genoeg het gaspedaal en de rem tegelijkertijd activeert gaat de zwakste schakel het eerste stuk. Net als bij een auto is dat de rem. Medicatie om de beschikbaarheid van serotonine te verhogen kan weliswaar (tijdelijk) helpen je iets beter te voelen maar gaat voorbij aan de structurele veranderingen die nodig zijn om te floreren.

Wat in de westerse wereld wordt aangeduid met depressie wordt in andere gezondheidssystemen gezien als zielsverlies of gebrek aan levensenergie zoals bijvoorbeeld ki of prana. In deze systemen wordt ervan uitgegaan dat het herstel hiervan tijd kost. Ook dient het altijd gepaard te gaan met ‘opschoning’ om ruimte te maken voor dat wat verloren is. In de westerse terminologie zouden we dit aandacht voor zingeving noemen. En helaas, ook in het westen hebben we hiervoor geen kant-en-klaar wondermiddel. Om in de vergelijking te blijven: ook al is het obstakel opgeruimd, een file heeft tijd nodig om op te lossen.

Wetende dat ik niet de enige ben die in de file sta, luister ik naar mijn favoriete mantramuziek, denk liefdevol aan mooie momenten en snuffel aan mijn bergamot geurstick.
Langzaam zet de file zich in beweging.