De ouderdom: evolutie of involutie?

30 Jul, 2015

Door: Mirjam van Zweeden en Alex Leupen

Jelte (81 jaar) ligt de hele dag in bed en heeft eigenlijk nergens zin in, behalve in de vertrouwde maaltijden van zijn vrouw. Hij heeft een nieuwe knie gekregen en voelt veel pijn. Volgens de dokter heeft hij tijd nodig om te herstellen en die tijd neemt hij nu. Zijn omgeving adviseert hem oefeningen te doen. Hij slaat die adviezen in de wind en vraagt zich af waar het allemaal voor nodig is. Ook van bezoek van zijn kinderen of een vriend van de fietsclub van vroeger klaart hij niet op. Hij komt mopperig en lusteloos over, alsof hij zeggen wil ‘ik voel me niet goed en jullie kunnen dat heus niet veranderen, dus wat kom je doen?’

De ouderdom komt met gebreken is een gezegde. Waar veel ouderen mee worstelen is een proces dat we kunnen duiden met het begrip involutie, feitelijk de omgekeerde evolutie. Vanaf onze kindertijd tot ver in onze volwassenheid lijkt de nadruk te liggen op de opbouw van ons leven, de evolutie: we leren lopen, fietsen, schrijven, rekenen, volgen een opleiding, cursussen, krijgen een partner/partners, kinderen, volgen een bepaalde loopbaan. Bij ouderen nemen gezondheidsklachten in verhouding toe, waardoor ze dingen die eerst vanzelfsprekend waren minder goed kunnen doen. Het – betaalde – werk is beëindigd, waardoor zingeving en de dagbesteding in een heel ander daglicht komen te staan. Daarnaast krijgen oudere mensen meer te maken met het overlijden van vrienden, broers en zussen en worden geconfronteerd met hun eigen sterfelijkheid.