Sauna als gezondheidsinterventie
11 Aug, 2021
Door Karlien Bongers
Zo’n 4,5 miljard jaar geleden werd het binnenste van een hete bol gas zo heet dat de waterstofatomen fuseerden tot helium. Zo ontstond een nieuwe ster, bijna 110 keer groter als de aarde: onze zon. Zonder zon zou de aarde koud en donker zijn, zonder seizoenen, plantengroei en zoogdieren. Sinds mensenheugenis zijn mensen meer buiten dan binnen. In de zoektocht naar gezondheidsinterventies tegen de huidige chronische welvaartziekten is saunabezoek een interessante optie.
Sinds de oudheid worden licht en warmte gebruikt bij de behandeling van diverse ziekten en aandoeningen, net als (wissel)baden in thermische bronnen en badhuizen. Sinds het begin van de 20e eeuw worden deze behandelingen ook wetenschappelijk onderzocht en op beperkte schaal gebruikt in de Nederlandse reguliere gezondheidszorg. Zo wordt bijvoorbeeld lichttherapie oftewel fotodynamische therapie toegepast bij seizoensgebonden stemmingsstoornissen en in de vorm van lasertherapie bij sommige chirurgische interventies en de behandeling van diverse huid- en nagelaandoeningen. In het geval van kanker wordt soms warmtebehandeling oftewel hyperthermie toegepast, waarbij of verwarmde chemospoelingen (perfusiehyperthermie) worden gegeven of het tumorgebied tot zo’n 42o C wordt opgewarmd waardoor kwaadaardige cellen afsterven of gevoeliger worden voor bestraling en chemotherapie. Bovendien zijn er aanwijzingen dat hyperthermie zorgt dat maligne cellen gemakkelijker herkend en opgeruimd worden door het immuunsysteem.1
Overigens wordt ook koude- oftewel cryotherapie regulier toegepast, bijvoorbeeld bij de behandeling van wratten en huidtumoren. De gunstige effecten op bijvoorbeeld het immuunsysteem2, lipidenprofiel van het bloed3, het autonome zenuwstelsel en stresssysteem4 of op het verbeteren van pijn en bewegelijkheid bij mensen met gewrichtsreuma5 worden regulier nog niet grootschalig gebruikt.
Net als kou helpt hitte om met stress om te gaan, onder andere door de aanmaak van zogenaamde hitteschokeiwitten (HSPs). Hoewel er over deze HSPs nog veel onduidelijkheid bestaat, blijken ze onder andere via regulerende T-lymfocyten (Treg) een ontstekingsremmende werking te hebben bij diverse aandoeningen met een chronische (laaggradige) ontstekingscomponent waaronder astma, atherosclerose en auto-immuunziekten waaronder diabetes en reuma. Bovendien lijken ze niet alleen in staat lichaamscellen te beschermen maar ook te kunnen repareren. Opwarming van het lichaam waarbij HSPs vrijkomen gebeurt overigens ook bij fysieke inspanning en zonnebaden.6
Lees het gehele artikel vanaf pagina 40 in het VNIG 5/21.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Stichting kanker.nl. Hyperthermie bij kanker. Geraadpleegd op 11 mei 2021 van: www.kanker.nl/soorten-behandelingen/hyperthermie/wat-is/hyperthermie-bij-kanker
2. Lubkowska A, Szyguła Z, Chlubek D, Banfi G. The effect of prolonged whole-body cryostimulation treatment with different amounts of sessions on chosen pro- and anti-inflammatory cytokines levels in healthy men. Scand J Clin Lab Invest. 2011;71(5):419-425. doi: 10.3109/00365513.2011.580859.
3. Lubkowska A, Bryczkowska I, Szygula Z, et al. The effect of repeated whole-body cryostimulation on the HSP-70 and lipid metabolisms in healthy subjects. Physiol Res. 2019;68(3):419-429. doi: 10.33549/physiolres.933954.
4. Srámek P, Simecková M, Janský L, Savlíková J, Vybíral S. Human physiological responses to immersion into water of different temperatures. Eur J Appl Physiol. 2000;81(5):436-442. doi: 10.1007/s004210050065.
5. Księżopolska-Orłowska K, Pacholec A, Jędryka-Góral A, et al. Complex rehabilitation and the clinical condition of working rheumatoid arthritis patients: does cryotherapy always overtop traditional rehabilitation? Disabil Rehabil. 2016;38(11):1034-1040. doi: 10.3109/09638288.2015.1060265.
6. Faulkner SH, Jackson S, Fatania G, Leicht CA. The effect of passive heating on heat shock protein 70 and interleukin-6: A possible treatment tool for metabolic diseases? Temperature (Austin). 2017;4(3):292-304. Published 2017 Mar 9. doi: 10.1080/23328940.2017.1288688.
7. Mutikainen S, Helander E, Pietilä J, et al. Objectively measured physical activity in Finnish employees: a cross-sectional study. BMJ Open 2014;4:e005927. doi: 10.1136/bmjopen-2014-005927.
8. Laukkanen JA, Laukkanen T, Kunutsor SK. Cardiovascular and Other Health Benefits of Sauna Bathing: A Review of the Evidence. Mayo Clin Proc. 2018;93(8):1111-1121. doi: 10.1016/j.mayocp.2018.04.008.
9. Mansouri V, Arjmand B, Rezaei Tavirani M, Razzaghi M, Rostami-Nejad M, Hamdieh M. Evaluation of Efficacy of Low-Level Laser Therapy. J Lasers Med Sci. 2020;11(4):369-380. doi: 10.34172/jlms.2020.60.
10. Vatansever F, Hamblin MR. Far infrared radiation (FIR): its biological effects and medical applications. Photonics Lasers Med. 2012;4:255-266. doi: 10.1515/plm-2012-0034
11. Rocha Conceição LS, de Queiroz JG, Neto MG, Martins-Filho PRS, Carvalho VO. Effect of Waon Therapy in Individuals With Heart Failure: A Systematic Review. J Card Fail. 2018;24(3):204-206. doi: 10.1016/j.cardfail.2018.01.008.
12. Hussain J, Cohen M. Clinical Effects of Regular Dry Sauna Bathing: A Systematic Review. Evid Based Complement Alternat Med. 2018;2018:1857413. Published 2018 Apr 24. doi: 10.1155/2018/1857413.
13. Sugie M, Harada K, Takahashi T, et al. Effectiveness of a far-infrared low-temperature sauna program on geriatric syndrome and frailty in community-dwelling older people. Geriatr Gerontol Int. 2020;20(10):892-898. doi: 10.1111/ggi.14003.