Als de batterij leegloopt

22 Jun, 2020

Door Toine de Graaf

Hij deinst niet terug voor prikkelende uitspraken. Zoals: ‘Werkstress bestaat niet, maar je kunt het wel creëren’. Prof. dr. Willem van Rhenen weet waarover hij praat, als hoogleraar Engagement & Productivity van de Nyenrode Business Universiteit in Breukelen. Hij verzorgt onder meer masterclasses over bevlogenheid en werkstress. Daarnaast is hij als Chief Health Officer en bedrijfsarts werkzaam bij Arbo Unie. Een interview over hulpbronnen en zingeving.

Werk is op zich niet ziekmakend. ‘Werk hebben is juist goed voor de mentale gezondheid’, zegt Willem van Rhenen. ‘Het draagt bij aan zelfwaardering en geluk.’ Dit neemt niet weg dat werk een stressfactor kan zijn. ‘Dat heeft veel te maken met de belevingscomponent. Het gaat niet alleen om het stapeltje werk dat je aangeboden krijgt. De context van het stapeltje werk is misschien nog wel belangrijker dan het werk op zich, bijvoorbeeld de manier waarop je iemand bejegent. Als die beleving negatief wordt, krijgt het werk ineens negatieve connotaties en negatieve effecten op de mens. Vandaar mijn uitspraak: ‘Werkstress bestaat niet, maar je kunt het wel creëren’. Als mensen het hebben over werkdruk, bedoelen ze dat er veel werk is. Maar veel werk is in principe niet erg, mits de randvoorwaarden goed zijn.’

Hij haalt het voorbeeld aan van een groot internationaal postbedrijf, waar hij zo’n tien jaar geleden onderzoek deed naar werkdruk. ‘Objectief gezien nam de hoeveelheid werk af. Tegelijkertijd hadden medewerkers de indruk dat de werkdruk toenam. Maar tijdens een periode als kerst werd weer minder werkdruk ervaren. Het bleek dat sociale steun van de leidinggevenden daarbij een belangrijke rol speelde. In de kerstperiode was iedereen er voor elkaar en heerste er een goede sfeer. Er was ook zingeving: het is leuk om al die pakketjes rond te brengen. Het doel van het werk was duidelijk. Maar de rest van het jaar had men het gevoel: er is veel te veel werk. De mensen misten in sommige onderdelen de steun van de leidinggevenden. Daardoor gingen ze werkdruk beleven en kregen daar allerlei klachten van.’
Van Rhenen ziet een bruggetje naar de coronacrisis. ‘Veel mensen ervaren nu te weinig vrijheid: je mag weinig naar buiten, je mag niet naar je werkplek toe. Waardoor het thuiswerken, wat over het algemeen als positief wordt ervaren, voor velen ineens zwaarder wordt. Ook daar zie je weer dat het belevingsaspect een cruciale factor is.’