Hartcoherentie en spiritueel leiderschap

26 Oct, 2020

Door Danny Sandra

In slechts enkele weken tijd werd onze wereld door de Covid-19-pandemie op haar kop gezet. De pauzeknop werd ingedrukt en we werden onder andere aangemoedigd om stil te staan bij de manier waarop we vandaag de dag omgaan met elkaar. Welke impact heeft dit gehad op onze cultuur? Volgens een onderzoek van het Barrett Values Centre¹ zijn er vier waarden op de voorgrond gekomen tijdens deze pandemie: een verschil maken, aanpassingsvermogen, welzijn en zorgzaamheid. Maar hoe maken we een verschil? Hoe verhogen we ons aanpassingsvermogen? Hoe zorgen we voor het welzijn van onszelf en van anderen? Inzicht in het spiritueel leiderschapsmodel en hartcoherentie kunnen ons alvast helpen.

Als we over hartcoherentie spreken, dan gaat dit over de coherentie van de hartslagvariabiliteit of HRV (heart rate variability). HRV is de variatie van de tijdsintervallen tussen twee opeenvolgende hartslagen en weerspiegelt de regulering van verschillende fysiologische systemen in het menselijk lichaam, zoals centraal zenuwstelsel, cardiovasculair, endocrien en ademhalingssysteem.² Volgens McCraty en collega’s is hartcoherentie een interessante maatstaf voor de werking en harmonie van het lichaam. Een coherent systeem functioneert immers optimaal en houdt rechtstreeks verband met het gemak waarmee de verscheidene levensprocessen stromen. Ze hebben namelijk vastgesteld dat bepaalde waarden – zoals appreciatie, zorgzaamheid, niet-oordelen, vergiffenis – de ritmische systemen in het lichaam in coherentie brengen. Bijvoorbeeld, in een diepe staat van appreciatie of liefde, synchroniseren brein- en hartritmes. Bovendien zorgt deze staat voor betere cognitieve prestaties, mentale helderheid, evenals verhoogde emotionele stabiliteit en welzijn.

Laten we eerst even inzoomen op het model van spiritueel leiderschap. Dit model werd begin deze eeuw door Louis Fry^3,4 neergezet en beschrijft oorspronkelijk een transformatieproces om een intrinsiek gemotiveerde organisatie te creëren die in staat is om zich gemakkelijk aan te passen aan de snel veranderende omgeving. Niettemin kan dit proces ook toegepast worden op onderdelen van een organisatie, waaronder teams en individuen zelf. Spiritualiteit in dit model heeft betrekking op ‘die kwaliteiten van de menselijke geest – zoals liefde en mededogen, geduld, tolerantie, vergeving, tevredenheid, gevoel van verantwoordelijkheid en van harmonie – die zowel zichzelf als anderen geluk brengen’.^{5, p.22} Deze innerlijke kwaliteiten kunnen trouwens onafhankelijk van elk religieus of metafysisch geloofssysteem worden ontwikkeld.^5,6 Zou hartcoherentie een maat kunnen zijn voor spiritueel leiderschap?

1. Wiedemann, Crystal. 2020. The Great Transformation? The Cultural Implications of COVID-19. Retrieved 9 June 2020 from www.valuescentre.com
2. McCraty, R., en F. Shaffer 2015. Heart rate variability: new perspectives on physiological mechanisms, assessment of self-regulatory capacity, and health risk. Global Advances in Health and Medicine 4 (1): 46–61.
3. Fry, L. W. 2003. Toward a theory of spiritual leadership. The Leadership Quarterly 14 (6): 693–728.
4. Fry, L. W. 2008. Spiritual Leadership: State-of -the-Art and Future Directions for Theory, Research, and Practice. In: Spirituality in Business: Theory, Practice, and Future Directions, edited by J. Biberman and L. Tishman, 106–124. NY: Palgrave.
5. Dalai Lama XIV. 1999. Ethics for the new millennium. New York, NY: The Putnam Publishing Group.
6. Fry, L. W. 2005. Toward a theory of ethical and spiritual well-being, and corporate social responsibility through spiritual leadership. In: Positive psychology in business ethics and corporate responsibility, edited by R. A. Giacalone, C. Dunn, and C. L. Jurkiewicz, 47–84. Greenwich, CT: Information Age Publishing.
7. Fry, L. W., J. R. Latham, S. K. Clinebell, and K. Krahnke. 2017. Spiritual leadership as a model for performance excellence: a study of Baldrige award recipients. Journal of Management, Spirituality & Religion 14 (1): 22–47.
8. Sandra, Danny, and Sharda S. Nandram. 2020. Driving Organizational Entrainment through Spiritual Leadership. Journal of Management, Spirituality & Religion 17 (4): 316–332.
9. Morris, S. M. 2010. Achieving collective coherence: group effects on heart rate variability coherence and heart rhythm synchronization. Alternative Therapies in Health and Medicine 16 (4): 62–72.
10. Sandra, Danny. 2020. Leading Entrainment in Organizations - An Exploration at the Individual and Group Level. PhD dissertation, Universiteit Antwerpen, Belgium.