Kwalitatief onderzoek in het psychosociale domein

12 Aug, 2021

Door Fleur Kortekaas

Het is voor de kennisontwikkeling binnen het complementaire veld en in ons vak van belang dat het beschikbare onderzoek in ons veld toegepast wordt. In deze rubriek, die drie keer per jaar verschijnt, geef ik informatie over hoe wetenschappelijk onderzoek geanalyseerd en beoordeeld kan worden, zodat je de betekenis en waarde van het onderzoek voor je praktijkvoering gemakkelijker zelfstandig kunt duiden. Dit keer staat kwalitatief onderzoek in het psychosociale domein centraal.

Vaak associëren we onderzoek met cijfers, statistiek en tabellen. Dit type onderzoek is kwantitatief van aard. Er is echter nog een ander soort wetenschappelijk onderzoek, een tak van sport die de afgelopen decennia een vlucht heeft genomen, namelijk kwalitatief onderzoek. Daarin staat niet zozeer de vraag centraal hoeveel of hoe vaak, maar wordt de focus gelegd op hoe en waarom. Dus concreet: niet zozeer onderzoek naar de vraag hoeveel minder angst ervaren patiënten die chronisch Covid-syndroom hebben als ze een psychosociaal-gerichte behandeling ondergaan (bijvoorbeeld hypnose, regressie, focussing, vaktherapie, EFT, enz.), maar hoe ervaren cliënten de behandeling en waarom ervaren ze die zo?

Kwalitatieve onderzoeksmethoden zijn gericht op het begrijpen van ervaringen en de betekenis daarvan. De vragen in kwalitatief onderzoek zijn ook eindeloos: Wat maakt dat sommige jongeren naar drugs grijpen? Hoe zien ouderen in zorginstellingen de coronamaatregelen en wat vinden zij voor henzelf belangrijk hierin? Wat zijn barrières voor integratie van de complementaire zorg in de bestaande zorgorganisatie?

Gerenommeerde onderzoekers in complementaire en integratieve geneeswijzen zijn Marja Verhoef en Heather Boon. In het boek ‘Clinical Research in Complementary therapies’ is ook een hoofdstuk gewijd aan de betekenis van kwalitatief onderzoek voor holistische geneeswijzen. Daarin beschrijven ze dat kwalitatief onderzoek het meest passend is om te begrijpen waarom en op welke wijze patiënten kiezen voor CAM en waarom en hoe complexe CAM-behandelingen werken.¹ ‘Kwalitatief onderzoek begeeft zich op dezelfde holistische grondslagen als complementaire therapievormen; we zijn onderdeel van een systeem en context, er is sprake van een helende relatie tussen therapeut en cliënt en de geobserveerde fenomenen zijn afhankelijk van context, waarden en tijd.’ Daarom is kwalitatief onderzoek passend bij holistische werkvormen, zo stellen Verhoef en Boon.

Lees het gehele artikel vanaf pagina 51 in het VNIG 5/21.

Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.

Bronvermelding:
1. Verhoef M, Boon, H. (2011) Qualitative research methods: a focus on understanding experiences and meaning. In Lewith, Jonas, Walach (editors) Clinical Research in Complementary therapies Principles Problems and solutions (2e druk. P 43-57). London: Churchill Livingstone Elsevier. ISBN: 9780443069567
2. Lance, Mary Katherine. The lived experience of hope in the midst of recovery from a substance use disorder: a phenomenology. (2021). Theses and Dissertations--Family Sciences. 88. https://uknowledge.uky.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1092&context=hes_etds
3. Gutierrez, D., Mason, N., Dorais, S., & Fox, J. (2021). Gradually sudden: Vital spiritual experiences for individuals in recovery from substance use disorders. Spirituality in Clinical Practice, 8(1), 16-29.