Medische Intuïtie – een holistische blik

25 Oct, 2022

Door Nienke van der Heide

Intuïtie is een slecht begrepen, maar onvermijdelijk aspect van medisch handelen. Wanneer een behandelaar een complex symptomenbeeld aantreft komt er – meestal na uitvoerig onderzoek, maar soms eraan voorafgaand – een moment waarop de puzzelstukjes op hun plek vallen en de behandelaar weet wat te doen. Vaak gebeurt dit in een flits, in een soort aha-ervaring. Er is sprake van een intuïtief weten dat het juist hierom gaat. Wat gebeurt er op dat moment? Welke mechanismen gaan vooraf aan deze flits van intuïtief weten? En zijn er manieren om de intuïtie te trainen?

In de Amerikaanse ziekenhuisserie House speelt Hugh Laurie een briljante, maar sociaal onaangepaste arts die elke aflevering via een intuïtieve ingeving het raadsel van een mysterieus ziektebeeld oplost. Dat gaat als volgt: in aanvang neemt dr. House met zijn team een grote hoeveelheid meetresultaten door, waarna één voor één mogelijke diagnoses worden afgestreept. Vervolgens merkt dr. House aan het bed van de patiënt een klein detail op, wat leidt tot een briljante inval. Dr. House heeft alweer de juiste diagnose te pakken. In deze fictie is medische intuïtie tot mythische proporties verheven. De populariteit van deze serie laat zien dat in onze cultuur, met haar nadruk op objectiviteit en harde cijfers, toch ook grote waarde wordt gehecht aan de intuïtie. De serie maakt ook duidelijk dat het niet labwaarden zijn die een intuïtief weten mogelijk maken, maar dat contact met de hele mens hiervoor noodzakelijk is. Alleen een holistische blik maakt ruimte voor de intuïtieve ingeving. Tegelijkertijd laat House één van de valkuilen van medische intuïtie zien: de verheerlijking van de briljante arts voedt een vorm van narcisme, geboren uit het wensdenken dat een enkeling zal uitstijgen boven de massa om dé waarheid te vinden. Hoe aantrekkelijk dat beeld ook is, het gaat voorbij aan het gegeven dat ons weten altijd situationeel en relationeel is – waarover straks meer.

Lees het gehele artikel vanaf pagina 36 in het VNIG 6/22.

Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.

Bronvermelding:
1. Braude, H.D. (2012). Intuition in Medicine: a philosophical defense of clinical reasoning. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 9780226071664
2. Colter, W. en Mills, P.J. (2020). Assessing the Accuracy of Medical Intuition: a Subjective and Exploratory Study. The Journal of Alternative and Complementary Medicine 26(12):1130-1135. doi:10.1089/acm.2020.0244.
3. Van de Wiel, M. en Stolper, E. (2019). Intuïtieve Kennis is Volwaardige Kennis. Medisch Contact. Geraadpleegd op 23 september 2022 via www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/intuitieve-kennis-is-volwaardige-kennis.htm
4. In ’t Veld, M. en van Maaren, M. (2021). Naar Klinische Intuïtie: Wetenschapsfilosofie voor de medische praktijk. Bolk’s Companion, Publicatie GVO 18. Zeist: Stichting Kingfisher Foundation.