Van binding naar verbinding

24 Feb, 2020

Door Henne Arnolt Verschuren

Heel ons leven weten we ons verbonden met anderen. Als we jong zijn, wordt bijna alles voor ons bepaald; we worden geboren in een familie die we niet zelf gekozen hebben, we gaan naar een school die voor ons is uitgezocht, we krijgen vriendjes en vriendinnetjes binnen onze eigen biotoop. Naarmate we volwassener worden, verwerven we meer bewegingsruimte en maken we eigen keuzes. We gaan het huis uit en wonen op kleinere of grotere afstand van waar we opgegroeid zijn. En we creëren onze eigen leefwereld met de mensen die daarbij horen. We zijn en blijven sociale dieren.

Waarschijnlijk het belangrijkste proces wat we hierbij doorlopen, is de beweging van een vanzelfsprekende verbondenheid naar een bewuste keuze met wie en wat we ons willen verbinden. Het eerste zou je kunnen aanduiden met ‘binding’, die grotendeels onbewust is, het tweede met ‘verbinding’. Margaret Mahler bestudeerde in de jaren ’70 de interactie tussen moeder en kind en ontwikkelde haar theorie over het separatie-individuatieproces.¹ Ze vatte dit samen als ‘The Psychological Birth of the Human Infant’; het kind wordt zich stap voor stap bewust van zichzelf, leert zichzelf kennen. Daarmee verwerft het een, in eerste instantie nog zeer beperkte, bewegingsvrijheid en autonomie. Deze ontwikkeling kan niet anders dan conflictueus verlopen; het kind heeft een verlangen los en vrij te zijn en voelt tegelijkertijd dat het nog steeds afhankelijk is. Het pendelt regelmatig heen en weer tussen een beleving van almacht, de hele wereld aan te kunnen, en ervaringen van vallen, teleurstellingen, botsen met de realiteit en op dat moment zo snel mogelijk terug naar moeder (of vader) willen. Margaret Mahler zag hoe belangrijk het is het kind dit proces zelf te laten doorlopen. En als ouder daarvoor beschikbaar te zijn en blijven.

1. Mahler M, Pine F, Bergman A. (2000) The Psychological Birth of the Human Infant, Symbiosis and Individuation. Ingram Publisher Services US. ISBN 9780465095544
2. Kaplan L. (1998) Oneness and Separateness, From Infant to Individual. Simon & Schuster. ISBN 9780684854069
3. Benjamin J. (2017) Beyond Doer and Done To, Recognition Theory, Intersubjectivity and the Third. Taylor & Francis Ltd. ISBN 9781138218420
4. Gobodo-Madikizela P. (2003) A Human Being Died that Night, A South African Story of Forgivenes. Boston. Houghton Mifflin. ISBN 9780618446599
5. Ellen de Visser. (2019) Die ene patiënt – Artsen over de patiënt die hun leven voor altijd veranderde. Ambo|Anthos. ISBN 9789026349713