Veerkracht, stress en het vermogen tot zelfregulering
20 Apr, 2021
Door Henne Arnolt Verschuren
Hoe komt het dat sommige mensen veerkrachtiger omgaan met ingrijpende levensgebeurtenissen dan anderen? Of, zoals Edith Eva Eger het formuleert in haar nieuwste boek ‘Het Geschenk’1, dat sommige mensen na een ontwrichtende gebeurtenis de vraag stellen ‘Waarom ik?’, terwijl anderen de vraag stellen ‘Wat nu?’ De eerste vraag komt vanuit een slachtofferbeleving, de tweede vanuit de wil om te overleven. Je zou veerkracht dan kunnen definiëren als precies dat: de wil om te overleven. Of, zoals ook wel gezegd wordt: één keer meer opstaan dan dat het leven je heeft doen struikelen. Maar is het werkelijk zo simpel? Wat maakt ons tot slachtoffer en wat maakt ons tot overlever?
Binnen de psychotherapie hanteren we hiervoor wel het model van de ‘Window of Tolerance’.2 Deze term, oorspronkelijk voorgesteld door Daniel Siegel, verwijst naar ons vermogen tot zelfregulering, dat wil zeggen het vermogen om onszelf, na een stressvolle gebeurtenis, weer terug te brengen naar een staat van relatieve rust. Het leven confronteert ons nu eenmaal regelmatig met spannende, soms bijzonder uitdagende situaties die ons in een hoge staat van activatie en alertheid brengen. Neem een belangrijk sollicitatiegesprek waar veel van afhangt: in de voorbereiding daarvan en tijdens het gesprek zullen we naar een sterk verhoogde staat van waakzaamheid gaan, die ons hopelijk helpt een positief resultaat te bereiken. Normaal gesproken keert na het gesprek de rust weer. Als dit lukt, bewegen we ons binnen een gezonde bandbreedte van de ‘Window of Tolerance’: we kunnen tijdelijk ons activatieniveau omhoogbrengen en daarna weer terug in rustiger vaarwater.
Een belangrijk mechanisme dat hieraan ten grondslag ligt is het dynamische evenwicht tussen het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel. Het sympathische zenuwstelsel bereidt het lichaam voor op actie (evolutionair gezien vechten of vluchten), terwijl het parasympathische zenuwstelsel juist het omgekeerde doet en het lichaam aanzet tot rust en herstel op het moment dat het sein ‘veilig’ wordt gegeven. In feite is het een prachtig systeem, dat ons mogelijk maakt veerkrachtig op onze omgeving te reageren.
Lees het gehele artikel vanaf pagina 22 in het VNIG 3/21.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Edith Eva Eger. Het Geschenk – 12 lessen die je leven kunnen redden. 2020. Amsterdam: Lev. ISBN: 9789400512252.
2. Daniel Siegel. Window of Tolerance. Geraadpleegd op 16 maart van nl.pinterest.com/pin/802766702304978081/.
3. Edward Tronick. Still Face Experiment. Geraadpleegd op 16 maart 2021, van www.youtube.com/watch?v=apzXGEbZht0&ab_channel=UMassBoston.
4. Vincent Felitti. The relation between adverse childhood experiences and adult health: Turning Gold into Lead. 2002. Geraadpleegd op 16 maart 2021, van www.juvenilecouncil.ojp.gov.
5. Hillary A. Franke. Toxic Stress: Effects, Prevention and Treatment. Children 2014, 1, 390-402, doi: 10.3390/children1030390.
6. Nadine Burke Harris. Ingrijpende jeugdervaringen en gezondheidsproblemen – Het helen van langetermijneffecten van Adverse Childhood Experiences (ACE’s). 2018. Eeserveen: Mens!ISBN: 9789463160445.
7. Nadine Burke Harris. How childhood trauma affects health across a lifetime. Geraadpleegd op 16 maart 2021, van www.ted.com/speakers/nadine_burke_harris_1.
8. Edith Eva Eger. De Keuze: Leven in vrijheid. 2017. Amsterdam: Lev. ISBN: 9789400510555